صفحه 424

مسئله 175- از گناهان بزرگ در اسلام كوتاهى در حقوق فرزند است، زيرا همان‌طور كه پدر و مادر در اسلام حقوقى دارند فرزندان نيز چنين هستند، و اگر پدر و مادر آن حقوق را مراعات نكنند، از نظر قرآن موجب خسران در قيامت است.

حقوقى كه فرزندان بر پدر و مادر دارند چند چيز است:

الف) تربيت صحيح اسلامى (آشنا نمودن فرزند با احكام اسلام از اصول و فروع و اخلاق و مقيّد نمودن او به ظواهر شرع از اهميّت دادن به واجبات و اجتناب از گناهان خصوصاً گناهان بزرگ) و اگر كوتاهى كنند، شريك در جرايم فرزند مى‏باشند.

ب) تربيت فرزند به آداب و رسوم اجتماعى و به عبارت ديگر به او ادب آموختن.

ج) آموختن دانش در حدّ خوب خواندن و خوب نوشتن.

د) فراهم نمودن راهى براى زندگى متوسّط و پرهيزدادن او از تنبلى و بيكارى.

هـ) فراهم كردن مقدّمات ازدواج براى فرزند خصوصاً اگر دختر باشد كه در روايات اهل‏بيت«سلام‌الله‌علیهم» براى ازدواج دختر بيشتر سفارش و تأكيد شده است.

و) گذاشتن اسم اسلامى كه سفارش در نام‌هاى پيامبر گرامى و اهل‌بيت او«سلام‌الله‌علیهم» زياد شده است، و شيعه بايد از انتخاب نام‌هاى غير اسلامى براى فرزندان خود پرهيز كند و سزاوار نيست كه با وجود اسم‌هاى اهل‌بيت«سلام‌الله‌علیهم» براى فرزند خود نام ديگرى را انتخاب كند.

مسئله 176- تربيت بايد با تلطّف و مهربانى و تسلّط بر اعصاب و با صبر و حوصله باشد، و از پرخاشگرى و تندى و كتك پرهيز شود، مگر اينكه چاره‏اى براى تربيت جز تندى يا كتك نباشد كه در اين صورت به اندازۀ ضرورت جايز است و ديه هم ندارد، ولى اگر كتك بيجا باشد يا براى تشفّى خاطر باشد نه به‌خاطر تربيت، علاوه بر اينكه حرام است، ديه نيز دارد، و ديۀ آن در باب قصاص و ديات گذشت.

مسئله 177- اگر پدر يا مادر در حقوق اولاد كوتاهى بنمايند، گرچه ضمان ندارد و اولاد از آنها چيزى بستانكار نمى‏شوند، ولى تا رضايت اولاد را فراهم نكنند توبۀ آنها قبول نمى‏شود، مگر اينكه تحصيل رضايت آنها مقدور نباشد كه در اين صورت با دعا و استغفار و در صورت امكان با دادن مال، بايد جبران كنند.